Wat Zijn Flavanolen?

Flavanolen zijn een subcategorie van een grotere groep chemische stoffen, de zogenaamde flavonoïden. Flavonoïden bestaan in diverse voedingsmiddelen. Naar verluidt^[1], bevorderen ze de gezondheidsvoordelen van deze producten. Catechines behoren tot de klasse flavanolen. Men denkt dat ze bijdragen aan de antioxiderende^[2] en cardio-ondersteunende effecten van populaire gezondheidsvoeding en -drankjes.

Planten zetten flavanolen om in secundaire metabolieten. Ze dragen niet bij aan voortplanting en ontwikkeling. Mogelijk ondersteunen ze bepaalde soorten bij omgevingsstress. Flavanolen hebben waarschijnlijk (cel)beschermende effecten^[3] in planten. Maar de precieze rol is nog steeds onduidelijk.

Kleur

In tegenstelling tot hun naaste verwante, anthocyanines en flavanonen, zijn flavanolen volledig kleurloos^[4]. Na extractie vormen deze moleculen een gecondenseerde, kleurloze vloeistof.

Ook aanwezig in

Wat Zijn Flavanolen?

Flavanolen vind je in diverse populaire vruchten, maar ook in voedsel en dranken. Ze zitten voornamelijk in de schillen en zaden van vruchten en groenten, dus niet zozeer in het vruchtvlees.

Relatief grote hoeveelheden flavanolen vind^[5] je in vruchtensappen, jams, appels, avocado’s, vijgen, mango’s, aardbeien, cacao, kersen, zwarte thee, groene thee, rode wijn, witte wijn en port.

Hoeveel flavanol je binnenkrijgt, hangt af van je dieet. Onderzoek wijst erop dat Europeanen gemiddeld 50mg per dag binnenkrijgen.

Relevant onderzoek

Verkennend onderzoek werpt een licht op de mogelijke therapeutische effecten van flavanolen. Ze hebben niet zoveel aandacht gekregen als andere leden van hun chemische klasse. Daarmee is het onderzoek beperkt, maar tot dusver veelbelovend.

• Gezondheid van het hart

Catechines, een soort flavonoïden, kunnen de cardiovasculaire gezondheid ondersteunen. Deels komt dit door de celbeschermende werking.

De voornaamste catechine in groene thee is epigallocatechine gallaat (EGCG). Mogelijk ondersteunt^[6] dit stofje de aderen omdat het de productie van stikstofmonoxide remt. Minder stikstofmonoxide kan helpen om endothele exocytose te verminderen.

Endothele cellen bekleden de binnenkant van de bloedvaten. Exocytose treedt op als granulaten van deze cellen samensmelten met het plasmamembraan. Dat resulteert in de afgifte van pro-inflammatoire proteïnes. Dit draagt bij aan vaatontsteking, wat de voorloper is op atherosclerose (vernauwing van de aderen).

In ander onderzoek is bevestigd dat flavonolen de aanmaak van stikstofmonoxide remmen. Het Journal of Hypertension publiceerde onderzoek^[7]. Men testte de effecten van flavanolrijke cacao op vasodilatatie bij gezonde proefpersonen.

Cacao is het belangrijkste bestanddeel van chocola. Het is rijk aan een groot aantal flavanolen, waaronder epicatechine, catechine en procyanidine oligomeren. De proefpersonen ontvingen elke dag 821mg cacao. Tijdens de proef, die vijf dagen duurde, deden de onderzoekers een opvallende ontdekking. De cacao zorgde consistent voor perifere verwijding van de bloedvaten. Dit suggereert dat flavanolrijke voeding een gunstige invloed heeft op coronaire aandoeningen, waaronder hartinfarcten.

Wat zijn flavanolen?

• Bescherming van cellen

Vanwege de antioxiderende werking, kunnen flavonolen in groene thee wellicht oxidatieve stress beteugelen. Oxidatieve stress heeft meerdere oorzaken. Voorbeelden zijn vervuiling, voedingspatroon en blootstelling aan chemische stoffen. Dit alles kan zorgen voor een onbalans tussen vrije radicalen en het vermogen van het lichaam om ze te neutraliseren.

Vrije radicalen zijn giftige bijproducten van zuurstofmetabolisme. Ze veroorzaken soms aanzienlijke schade aan cellen en liggen vaak ten grondslag aan diverse chronische aandoeningen.

Het is aangetoond dat flavanolen in groene thee een gunstige invloed hebben op cellen. Antioxidanten danken hun effectiviteit aan het feit dat ze een elektron afgeven aan moleculen van vrije radicalen. Hiermee stoppen of verminderen ze oxidatieve schade. De flavanolen in groene thee zijn EGCG en EGC. Zij kunnen een elektron afgeven zonder dat het hun veel energie kost. Daardoor kunnen ze vrije radicalen nog beter onderscheppen dan de beroemde antioxidant vitamine E.

• Neuronen en cognitieve prestaties

Een review^[8] in het Journal of Cardiovascular Pharmacology suggereert dat flavanolen wellicht ondersteunen bij het afwenden van cognitieve aandoeningen. Het actiemechanisme zit hem in het verbeteren van de bloedstroom naar de hersenen.

Uit onderzoek^[9] op mensen blijkt dat de cerebrale bloedstroom in grijze massa steeg door een behandeling met flavanolrijke cacao (900mg per dag) gedurende één week. Bovendien keerde het endotheeldisfunctie om. Deze resultaten wijzen op neuroprotectieve effecten van flavanolen. Cognitieve afbraak en dementie lijken namelijk een verband te hebben met verminderde^[10] cerebrale doorbloeding.

Flavanolen oefenen een gunstige invloed uit op de hersenen. Daarnaast verbeteren ze mogelijk ook de prestaties van organen. Een review^[11], gepubliceerd in Frontiers in Nutrition, gaat in op de effecten van flavanolen uit cacao bij cognitieve functie. Hieruit blijkt dat kortstondige consumptie het geheugen en de reactiesnelheid lijkt te verbeteren. Langdurige consumptie helpt mogelijk bij de verbetering van neurale efficiëntie.

Veiligheid en bijwerkingen

De dagelijkse consumptie van maximaal 2000mg cacao flavanolen gedurende 12 weken lijkt veilig^[12] bij gezonde mensen. Maar producten met veel flavanolen, zoals cacao en thee, bevatten ook stimulerende moleculen, zoals cafeïne. Bij een overmatige consumptie van deze producten kan de cafeïne bijwerkingen veroorzaken. Denk aan misselijkheid, nervositeit, slapeloosheid en een verhoogde hartslag.

Bronnen

[1] de Pascual-Teresa, S., Moreno, D. A., & García-Viguera, C. (2010). Flavanols and Anthocyanins in Cardiovascular Health: A Review of Current Evidence. International Journal of Molecular Sciences, 11(4), 1679–1703. https://doi.org/10.3390/ijms11041679 [Bron]

[2] Higdon, J. V., & Frei, B. (2003). Tea Catechins and Polyphenols: Health Effects, Metabolism, and Antioxidant Functions. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 43(1), 89–143. https://doi.org/10.1080/10408690390826464 [Bron]

[3] Samanta, A., Das, G., & Das, S. K. (2011, January 1). Roles of flavonoids in Plants. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/279499208_Roles_of_flavonoids_in_Plants [Bron]

[4] Das, A. B., Goud, V., & Das, C. (2019). Phenolic Compounds as Functional Ingredients in Beverages. Value-Added Ingredients and Enrichments of Beverages, 285–323. https://doi.org/10.1016/b978-0-12-816687-1.00009-6 [Bron]

[5] Hollman, P. C., & Arts, I. C. (2000). Flavonols, flavones and flavanols – nature, occurrence and dietary burden. Wiley Online Library. Published. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/(SICI)1097-0010(20000515)80:7%3C1081::AID-JSFA566%3E3.0.CO;2-G [Bron]

[6] Lin, Y. L., & Lin, J. K. (1997). Epigallocatechin-3-gallate blocks the induction of nitric oxide synthase by down-regulating lipopolysaccharide-induced activity of transcription factor nuclear factor-kappaB. PubMed. Published. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9281609/ [Bron]

[7] Fisher, N., Hughes, M., & Gerhard-Herman, M. (2003). Flavanol-rich cocoa induces nitric-oxide-dependent vasodilation in healthy humans. Journal of Hypertension. Published. https://journals.lww.com/jhypertension/Abstract/2003/12000/Flavanol_rich_cocoa_induces_nitric_oxide_dependent.16.aspx [Bron]

[8] Fisher, N., Sorond, F., & Hollenberg, N. (2006). Cocoa Flavanols and Brain Perfusion. Journal of Cardiovascular Pharmacology. Published. https://journals.lww.com/cardiovascularpharm/Fulltext/2006/06001/Cocoa_Flavanols_and_Brain_Perfusion.17.aspx [Bron]

[9] Nehlig, A. (2013). The neuroprotective effects of cocoa flavanol and its influence on cognitive performance. NCBI. Published. https://doi.org/10.1111/j.1365-2125.2012.04378.x [Bron]

[10] Leeuwis, A. E., Smith, L. A., & Melbourne, A. (2018). Cerebral Blood Flow and Cognitive Functioning in a Community-Based, Multi-Ethnic Cohort: The SABRE Study. NCBI. Published. https://doi.org/10.3389/fnagi.2018.00279 [Bron]

[11] Socci, V., Tempesta, D., Desideri, G., de Gennaro, L., & Ferrara, M. (2017). Enhancing Human Cognition with Cocoa Flavonoids. Frontiers in Nutrition, 4. https://doi.org/10.3389/fnut.2017.00019 [Bron]

[12] Ottaviani, J. I., Balz, M., Kimball, J., Ensunsa, J. L., Fong, R., Momma, T. Y., Kwik-Uribe, C., Schroeter, H., & Keen, C. L. (2015). Safety and efficacy of cocoa flavanol intake in healthy adults: a randomized, controlled, double-masked trial. The American Journal of Clinical Nutrition, 102(6), 1425–1435. https://doi.org/10.3945/ajcn.115.116178 [Bron]

Bronnen

[3] Samanta, A., Das, G., & Das, S. K. (2011, January 1). Roles of flavonoids in Plants. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/279499208_Roles_of_flavonoids_in_Plants [Bron]

[9] Nehlig, A. (2013). The neuroprotective effects of cocoa flavanol and its influence on cognitive performance. NCBI. Published. https://doi.org/10.1111/j.1365-2125.2012.04378.x [Bron]